Privacy, persoonsgegevens, parkeren: verkeersonderzoek tijdens de datarevolutie

Al sinds jaar en dag staat data-integriteit bij DataCount hoog in het vaandel: het beschermen van de anonimiteit van een parkeerder, passant of participant in een onderzoek is enorm belangrijk. Tegenwoordig wordt ons werk echter steeds complexer door de strengere wetgeving rondom privacy en persoonsgegevens. Er bestaat (soms terechte) angst en onzekerheid over het verwerken van ‘gevoelige informatie’. Daardoor worden sommige onderzoeken bij voorbaat überhaupt maar niet meer uitgevoerd. En dat is onterecht, als je het mij vraagt!

Zowel bij enquêtes als camerabeelden gaan we zorgvuldig om met het verwerken van het materiaal en de data die we inwinnen. Ook wordt goed gedocumenteerd waar en hoelang de gegevens bewaard blijven. We willen verkeer en vervoer inzichtelijk maken, dus persoonsgegevens zijn voor ons niet van belang. We zijn immers niet de AIVD.

Sinds mei 2018, ruim 3 jaar geleden, is de Algemene Verordening Gegevensbescherming, beter bekend onder de naam AVG, van toepassing. Deze wet was primair bedoeld om de burger meer controle over en inzage in zijn of haar persoonsgegevens te geven. Ook moest deze wet het willekeurig verzamelen van deze gegevens inperken en het mogelijk maken organisaties die in overtreding van de AVG waren te kunnen berispen waar nodig.

Hoewel er in het begin veel nieuwsgierigheid, en bij enkelen ook wel terughoudendheid, bestond over de precieze invulling van deze wet, zag het gros van de mensen de noodzaak wel in van een nieuwe wetgeving. Dat was nodig, in een tijd waar digitale datacollectie en -handel de standaard lijkt te worden.

Medio 2021 durf ik nu echter wel te schrijven dat de gevolgen van deze wet, wellicht onbedoeld, op z’n minst onplezierig beginnen te worden voor onze sector. Waar de Googles en Facebooks (enkele symbolische boetes daargelaten), nog vrolijk de data van hun gebruikers aan het ‘harken’ zijn, loopt het MKB en gemeentelijk Nederland tegen een steeds intensere bureaucratie aan rondom privacy-kwesties.

Nogmaals, ik ben een fervent voorstander van digitale anonimiteit en het juist, nauwkeurig en integer verwerken van persoonsgegevens, maar we zien tegenwoordig de angst al ontstaan zodra het woord ‘persoonsgegeven’ of ‘privacy’ nog maar wordt genoemd. Privacy staat meer en meer gelijk aan ‘wees gewaarschuwd’, en persoonsgegeven gelijk aan ‘onzekerheid’, ‘illegaal’ en ‘mogelijke boetes’, onder andere door de opgelegde boete in Enschede.

En natuurlijk, we moeten elkaar scherp houden en niet te makkelijk denken over de data die we verzamelen, maar is dit nu de bedoeling van de AVG-wetgeving geweest in 2018? Het ontstaan van een angstcultuur waarin noodzakelijke onderzoeken soms worden uitgesteld of afgeblazen? Niet eens vanwege de persoonsgegevens zelf, maar vooral vanwege alle toeters en bellen, omdat we met het opstellen en toetsen van verwerkersovereenkomsten, uitvoeren van DPIA’s, regelen van de verantwoordingsplicht etc. etc. door de bomen het bos niet meer zien en alles goed regelen dusdanig veel tijd of moeite kost dat het simpelweg niet tijdig lukt.

Zeker, introspectie blijft natuurlijk belangrijk: bij elk onderzoek is de vraag van belang welke data benodigd is om een vraagstuk te beantwoorden en welke middelen kunnen worden ingezet om deze data zo selectief mogelijk in te winnen. Op deze manier kan er gerichter worden onderzocht en beter verantwoord worden waarom de verzamelde data nodig is. Als daar persoonsgegevens niet noodzakelijk bij zijn, win ze dan ook niet in.

Ik wil echter zelf graag oproepen om bureaucratische uitwassen te voorkomen en zaken in hun context te blijven zien. Met welk doel worden persoonsgegevens verzameld? Net zoals wij geen kentekens noteren om mensen te volgen of boetes uit te delen wanneer we de parkeersituatie in een wijk onderzoeken, was de gemeente Enschede waarschijnlijk niet uit op het volgen van hun burgers (het is overigens ook nog steeds de vraag of dit gebeurd is). Wanneer dit vastgelegd wordt en het goed is afgebakend in een overeenkomst, moet angst voor eventuele boetes ons niet langer verlammen.

Tenslotte zou ik daarom graag zien dat we ons met z’n allen weer gaan richten op de reden waarvoor er een AVG-wet is gekomen. De datarevolutie is tot op de dag van vandaag nog steeds in volle gang, maar het is niet DataCount of de gemeente Enschede die precies  weet waar we wonen, werken en winkelen, wat onze wachtwoorden en favoriete YouTube video’s zijn, waarnaartoe we op vakantie  willen en altijd en overal haarfijn doorheeft dat je in de markt bent voor een nieuw koffiezetapparaat! Dat is waar privacy om draait, maar het lijkt soms of we ons daar minder druk om maken.

Over de auteur: Adriaan Bestman

Ik ben Adriaan Bestman en nu 5 jaar werkzaam bij DataCount. In mijn rol als projectleider heb ik een veelzijdig takenpakket: variërend van het schrijven van offertes tot het presenteren van een onderzoek aan een overheid en alles daartussenin.